We środę odbyło się uroczyste wręczenie Nagrody im. Sacharowa za wolność myśli. W tym roku nagrodę otrzymał Ilham Tohti.
Nagroda, potocznie zwana Nagrodą Sacharowa, przyznawana jest corocznie przez Parlament Europejski jako wyróżnienie dla osób lub organizacji walczących o prawa człowieka i praw podstawowych na całym świecie. Laureaci nagrody dają świadectwo odwagi w obronie praw człowieka i wolności słowa. Nagroda wiąże się również z gratyfikacją w wysokości 50 tys. euro dla laureata. Pierwszymi uhonorowanymi zostali Nelson Mandela oraz pośmiertnie wyróżniony Anatolij Marczenko.
Nagroda im. Sacharowa za wolność myśli została ustanowiona w grudniu 1988 przez Parlament Europejski i nazwana na cześć radzieckiego naukowca oraz działacza politycznego Andrieja Dmitrijewicza Sacharowa.
Sacharow był radzieckim fizykiem, wynalazcą bomby wodorowej. Naukowiec, zaniepokojony skutkami swojej pracy dla losu ludzkości, podejmował wysiłki w celu nagłośnienia zagrożeń płynących z rozwijania stworzonej przez siebie technologii. Spotkało się to z dezaprobatą radzieckich władz i w ZSRR został uznany za dysydenta. Przyczynił się m.in. do podpisania w 1963 r. Traktatu o Zakazie Prób Nuklearnych oraz w latach 70 utworzył komitet obrony praw człowieka i ofiar politycznych.
W 1975 r. za swoje dokonania został uhonorowany Pokojową Nagrodą Nobla.
Ilham TOHTI – Tegoroczny zwycięzca Nagrody Sacharowa:
Ilham Tohti to znany ujgurski obrońca praw człowieka, profesor nauk ekonomicznych i orędownik praw mniejszości ujgurskiej w Chinach. Od ponad dwudziestu lat niestrudzenie działa na rzecz propagowania dialogu i zrozumienia między Ujgurami i Chińczykami.
We wrześniu 2014 r. Ilham Tohti po dwudniowym pokazowym procesie został skazany za swoją działalność na dożywotnie więzienie. Mimo prześladowań Ilham Tohti nadal głosi umiarkowanie w działaniu i pojednanie.
Ilham Tohti jest znany ze swoich badań nad stosunkami Ujgurów z Hanami i jest zdecydowanym orędownikiem wdrożenia w Chinach przepisów dotyczących autonomii regionalnej.
Był też gospodarzem strony internetowej Uyghur Online, na której omawiane są kwestie dotyczące Ujgurów. Za pośrednictwem tej platformy Ilham Tohti regularnie krytykował wykluczanie ludności ujgurskiej w Chinach z rozwoju tego kraju i zachęcał do zwiększania świadomości na temat statusu i traktowania społeczności ujgurskiej w chińskim społeczeństwie. Za te działania został uznany przez państwo chińskie za „separatystę” i ostatecznie skazany na karę dożywotniego więzienia.
Za pracę w obliczu przeciwności Ilham Tohti otrzymał nagrodę „PEN/Barbara Goldsmith Freedom to Write” (2014), nagrodę Martina Ennalsa (2016) oraz nagrodę „Prize for Freedom” Międzynarodówki Liberalnej (2017) oraz został nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla w 2019 r.
W ostatnich latach rząd chiński stosował niespotykane represje wobec ludności ujgurskiej ze względu na jej jedyną w swoim rodzaju tożsamość etniczną i przekonania religijne. Od kwietnia 2017 r. ponad milion niewinnych Ujgurów zostało arbitralnie zatrzymanych w sieci obozów dla internowanych, w których zmuszani są do wyrzeczenia się swojej etnicznej tożsamości i wyznania oraz do ślubowania lojalności wobec rządu chińskiego.
Sprawa Ilhama Tohtiego dotyczy kluczowych kwestii międzynarodowych i kwestii związanych z prawami człowieka: wspierania umiarkowanych wartości islamskich w obliczu kierowanych przez państwo represji religijnych, wysiłków na rzecz otwarcia dialogu między mniejszością muzułmańską a pozostającą w większości ludnością niemuzułmańską oraz tłumienia pokojowego sprzeciwu przez państwo autorytarne.
